KONKORDATO (İFLAS ÖNCESİ SON ÇIKIŞ) NEDİR?

KONKORDATO (İFLAS ÖNCESİ SON ÇIKIŞ) NEDİR?

İflas Anlaşması (Konkordato) Nedir?
Bir şirketin borçlarını ödeyemeyecek duruma gelmesi ve bunu ilan etmesi ve sonrasında alacaklıların alacaklarını belli bir plana göre tahsil edebilmeleri için kendi aralarında bir anlaşma yapmalarına denir.

Konkordato ya da diğer bir ifadeyle iflas anlaşması, son dönemlerin merak edilen konusu oldu. Batık şirketlerin borçlarını ödeyebilmeleri için alacaklılarla yaptığı anlaşmayı ifade eden Konkordato’nun tarihte de örnekleri yer almıştır. Peki, Konkordato nedir ve ne anlama gelmektedir? İşte, iflas anlaşması olarak da bilinen bu sistem hakkında detaylı bilgiler
Konkordato, batık şirketlerin alacaklılara borcunun ödenmesi için var olan bir sistemdir.

İflas anlaşması nedir?
İflas anlaşması veya konkordato (İtalyanca:concordato) batık durumdaki şirketlerin borçlarını karşılayabilecekleri koşullar dahilinde ödemek için alacaklılarıyla yaptıkları anlaşma.

Bu anlamıyla tarihte “Papalık makamıyla başka hükümetler arasında yapılan anlaşmalar” için kullanılmıştır.

Günümüzde ise hukuk ve ekonomi alanlarında batık durumunda, alacaklıların, alacaklarını belli bir plana göre almaları için aralarında yaptıkları sözleşme anlamında kullanılmaktadır. Türkçeye iflas anlaşması olarak geçen konkordato, borçlunun, alacaklılarının üçte ikisiyle anlaşarak borçlarının en az yarısını ödemesi ve kalanını da ödeme planına bağlamasıdır.

Ticaret mahkemesinin onayladığı bu anlaşmada alacaklılar, alacaklarının belli bir bölümünden feragat eder ya da vadesi gelmiş borçların vadesi uzatabilirler.

Konkordato müessesesi borçlarını ödemede zorlanan şirket ve kooperatiflerin, bir kısım borçlarından kurtularak borçlarını ödeyebilir duruma getirmeleri için uygulanan bir müessesedir. Bu uygulamada alacaklı ve borçluların konkordato müessesesi kapsamında borç ve alacakları yeniden yapılandırma işlemine tabi tutulmaktadır.

Herkes konkordato ilan edebilir mi?
Konkordato borçlu ve alacaklı arasında ya borcun bir miktarının silinmesi ya da vadenin ertelenmesi için yapılan anlaşma. Konkordato esas tacirleri iflastan korumak için düşünüldü ama memurdan fırıncıya her borçlu kullanabilir.

Konkordato müessesesi 2004 sayılı İ.İ.K.’nun 285-309. maddelerinde düzenlenmiştir.

Finansal yapısı önemli ölçüde bozulan iyi niyetli ve dürüst borçlu işletmeleri ve kooperatifleri korunmayı amaçlayan bir sistemdir. Burada, borçlunun talebinin bulunması gerekmektedir. Borçlunun talebi üzerine, konkordato müessesesi işlemeye başlar. Konkordato müessesesi 4 bölümden oluşur.
1- Adi Konkordato
2- İflastan Sonra Konkordato
3- Mal Varlığının Terki Suretiyle Konkordato
4- Sermaye Şirketleri ve Kooperatiflerin Uzlaşma Yoluyla Yeniden Yapılandırılması

Adi Konkordato Nedir?
Konkordato hükümlerinden yararlanmak isteyen herhangi bir borçlu, icra mahkemesine gerekçeli bir dilekçe ve bir konkordato projesi verir ve bu projeye
ayrıntılı bir bilanço, gelir tablosu ekle ve defter tutmaya mecbur şahıslardan ise defterlerinin durumunu bildiren bir cetvel istenir. Bu cetvelde, özellikle Türk
Ticaret Kanununun 66ıncı maddesi hükmünce tutulması mecburi olan defterlerin hepsinin tutulmuş olup olmadıkları gösterilir.

İflas talebinde bulunabilecek her alacaklı, gerekçeli bir dilekçeyle, icra mahkemesinden borçlu hakkında konkordato işlemlerinin başlatılmasını isteyebilir.
Konkordato talebi üzerine icra mahkemesi, gerekli gördüğü takdirde, borçlunun malvarlığının muhafazası için 290’ıncı maddenin ikinci fıkrasındaki tedbirleri emreder.

Başvuru makamı borçlunun teklifini, konkordato süresi verilebilmesi için uygun şartlarının olup olmadığını araştırıp inceler. Borçlunun varlıklarının, borçların en az %50 sini karşılamaya yetip yetmeyeceği ve borçlunun teklifinin varlıkları ile uygun olup olmadığını tespit etmek için İcra Tetkik Merciinin bilirkişiye başvurması gereklidir. İcra Tetkik Mercii bilirkişinin yapacağı inceleme sonucunda; Konkordato süresi verilmesi için gereken şartları borçlunun taşımadığı sonucuna varırsa,konkordato başvurusu reddedilir.

Borçlunun gerekli şartları taşıdığı sonucuna varılırsa, borçluya konkordato süreci tayin edilir ve komiser atanır. Borçlu, bilançosunda yazılı mal ve kıymetleri, konkordato mühletinin verilmemesi halinde, bilançoyu icra mahkemesine sunduğu tarihten bir sene içinde takibe uğradığı taktirde 162’inci madde uyarınca göstermeye mecburdur. Konkordato mühleti kaldırılmış veya konkordato tasdik edilmemişse bunların kesinleşmesi tarihlerinden itibaren bir sene ve konkordato feshedilmişse feshin kesinleşmesinden altı ay müddetle borçlu için aynı mecburiyet vardır.

İflastan Sonra Konkordato Nedir?
İflasına hükmedilmiş olan bir borçlu konkordato teklifi ederse iflas idaresi mütalaasıyla beraber ikinci alacaklılar toplanmasında veya daha sonra müzakere edilmek üzere alacaklılara bu teklifi bildirir. Komisere ait vazifeler iflas idaresi tarafından yapılır. Paraya çevirme ticaret mahkemesi tasdik hakkında bir karar verinceye kadar ertelenir.

Konkordato üzerine verilen karar iflas idaresine bildirilir. Konkordatonun tasdiki halinde idare iflasa hükmeden mahkemeden iflasın kaldırılmasını ister.

Malvarlığının Terki Suretiyle Konkordato Nedir?
Malvarlığının terki suretiyle konkordato ile alacaklılara, borçlunun malvarlığı üzerinde tasarruf etmek veya bu malların tamamını ya da bir kısmını üçüncü kişiye devretmek yetkisi verilir. Alacaklılar haklarını konkordato tasfiye memurları ve alacaklılar kurulu aracılığıyla kullanırlar. Konkordato tasfiye memurları ve alacaklılar kurulu konkordato talebi hakkında karar veren alacaklılar tarafından seçilir.

Konkordato tasfiye memuru icra mahkemesinin seçime ilişkin kararı onaylamasından sonra göreve başlar. Konkordato komiseri de tasfiye memuru olabilir.

Sermaye Şirketleri Ve Kooperatiflerin Uzlaşma Yoluyla Yeniden Yapılandırılması Nedir?
Muaccel para borçlarını ödeyemeyecek durumda olan veya mevcut ve alacakları borçlarını karşılamaya yetmeyen ya da bu hallerden birine düşme tehlikesiyle karşı karşıya kalması kuvvetle muhtemel olan bir sermaye şirketi veya kooperatif, önceden müzakere edilmiş ve projeden etkilenen alacaklılar
tarafından gerekli çoğunluk sağlanarak kabul edilmiş olan yeniden yapılandırma projesi ile birlikte, muamele merkezinin bulunduğu yer asliye ticaret
mahkemesine, uzlaşma yoluyla yeniden yapılandırma için başvurabilir.

309/m ilâ 309/ü maddelerinde geçen “projeden etkilenen alacaklılar” terimi, yeniden yapılandırma projesi ile alacakları, hakları veya menfaatleri yeniden yapılandırılacak alacaklıları ifade eder. “Gerekli çoğunluk” terimi, projeden etkilenip oylamaya katılan alacaklıların sayı itibarıyla en az yarısını aşan ve oy kullanan alacaklıların alacaklarının en az üçte ikisini oluşturan ve projenin kabulü için gerekli olan çoğunluğu ifade eder. Projenin birden fazla alacaklı sınıfı içermesi hâlinde, her alacaklı sınıfının kendi içinde projeyi gerekli çoğunluk ile kabul etmiş olması gerekir.

Konkordato şartları nelerdir?
Konkordatonun en önemli şartı, borcu vadesi geldiği halde ödeyememe veya vadesi henüz gelmese de ödeyememe tehlikesinin bulunmasıdır. Borcun henüz vadesi gelmemiş ama ödeyememe tehlikesi varsa, borçlu yine de konkordato başvurusunda bulunabilir.

Konkordato nereden talep edilecek?
Bunu da İcra ve İflas Kanunu cevaplıyor: Borçlunun yerleşim yerindeki ticaret mahkemesi yetkili ve görevlidir! Borçlunun yerleşim yerinde ticaret mahkemesi yoksa, asliye hukuk mahkemesinden talepte bulunacak.

Konkordato talebi bir dilekçeyle oluyor. Dilekçeyi vermeden önce mahkeme veznesine konkordato gider avansı yatırılmalı. Konkordato gider avansının miktarı ve içeriği, “Konkordato Gider Avansı Tarifesi” ile belirlenmiş: Her türlü tebligat ve posta, bilirkişi ve konkordato komiseri ücretleri, ilan ücreti, iflas gideri ile dosyanın bölge adliye mahkemesi ve Yargıtay’a gidiş dönüş ücretleri gibi giderleri kapsıyor.

Konkordato gider avansının miktarı maktu değil. Alacaklı sayısına, yapılacak ilanların asgari tutarlarına, bilirkişi ücretlerine vs. göre değişiyor. Ortalama 10 bin TL civarında bir tutara ulaşabilir. Ama bu sizi yıldırmasın, iflasa tabi olmayan bir borçlu iseniz, mahkemeden gider avansı miktarında indirim yapılmasına karar vermesini talep edebilirsiniz.

Konkordatonun tasdiki
Yapılan konkordato teklifinin tasdiki aşağıdaki şartların varlığına bağlıdır:
1- Teklif edilen meblağın borçlunun kaynakları ile orantılı olması (Mahkeme borçluya intikâl edebilecek mallan da dikkate alabilir).
2- Malvarlığının terki suretiyle konkordatoda (İİK’nın309/a maddesinde düzenlenmiştir), paraya çevirme hâlinde elde edilen hasılat veya üçüncü kişi tarafından teklif edilen meblağın, iflâs yoluyla tasfiye hâlinde elde edilebilecek bedelden fazla olacağının öngörülmesi.
3- Konkordato işlemlerinin yerine getirilmesini, alacakları kabul edilmiş olan imtiyazlı alacakların tamamen ödenmesini ve mühlet sırasında komiserin onayıyla akdedilmiş borçların ifasını sağlamak için, bu alacaklılardan her biri özel olarak ve açıkça kendi alacağı bakımından vazgeçmedikçe, yeterli teminatın gösterilmesi.
4- Konkordatonun tasdikinin gerektirdiği yargılama masrafları ve ilâm harçlarının tasdik kararından önce, borçlu tarafından mahkeme veznesine depo edilmiş olması. Hâkim, konkordato teklifini yetersiz bulması hâlinde re’sen veya talep üzerine gerekli gördüğü düzeltmeyi yapabilir.

Konkordatonun hükümleri
– Tasdik edilen konkordato, alacakları mühlet kararından önce veya komiserin onayı olmaksızın konkordatonun tasdikine kadar doğmuş bütün alacaklar için mecburidir. Rehinli alacakların rehnin kıymetini karşılayan miktardaki alacakları ile kanunun 206’ncı maddesinin birinci fıkrasında sayılan devlet alacakları müstesnadır.
– Mühlet içinde komiserin onayıyla akdedilmiş borçlar, malvarlığının terki suretiyle konkordatoda yahut sonraki bir iflâsta masa borcu sayılır.
– Konkordatonun tasdiki kararında alacaklıların hangi ölçüde alacaklarından vazgeçtiği, borçlunun borçlarını nasıl ödeyeceği ve gerekirse sağlanacak teminatlar belirtilir: Kararda komiser veya uzman bir kişi tasdik edilen konkordatonun yerine getirilmesini sağlamak için gerekli gözetim, yönetim ve tasfiye tedbirlerini almakla görevlendirilebilir. Bu takdirde görevlendirilen kişi, borçlunun işletmesinin durumu ve borçlarım konkordato projesi uyarınca ödeme kabiliyetini muhafaza edip etmediği konusunda iki ayda bir tasdik kararını veren mahkemeye rapor tevdi eder; alacaklılar bu raporu inceleyebilirler. Konkordatonun tasdiki konkordato mühletlerinden evvel uygulanan ancak henüz paraya çevrilmemiş olan hacizleri hükümden düşürür.

Konkordatonun kısmen veya tamamen feshi
Kendisine karşı konkordato şartları ifa edilmeyen her alacaklı mahkemeye müracaatla kendisi hakkında konkordatoyu feshettirebilir (İİK M:307)

Her alacaklı borçlunun suuniyeti nedeniyle zarar gören bir konkordatonun feshini tasdik kararını veren mahkemeden isteyebilir (İİK M.308).

Konkordato ve vergileme
Konkordatonun uygun şekilde tamamlanması sonucunda alacaklılar alacaklarının bir kısmından vazgeçmiş (kaybetmiş) olmakta; borçlu ise borcunun bir bölümünü ödemekten kurtulmuş olmaktadır. Bu durum alacaklının kayıtlarında ve borçlunun kayıtlarında gider ve gelir olarak Vergi Usul Kanun’u hükümlerine göre kaydedilecektir. Kanun’un 322.nci maddesinde değersiz alacak olarak,324.ncü maddesinde vazgeçilen alacak olarak düzenlenmiştir.

Değersiz alacaklar ve gider yazılması
– “Kazai bir hükme veya kanaat verici bir vesikaya göre tahsiline arlık imkan kalmayan alacaklar değersiz alacaktır.
– Değersiz alacaklar, bu mahiyete girdikleri tarihle tasarruf değerlerini kaybederler ve mukayyet kıymetleriyle zarara geçirilerek yok edilirler. :
– İşletme hesabı esasına göre defter tutan mükelleflerin bu madde hükmüne giren değersiz alacakları, gider kaydedilmek suretiyle yok edilirler.”(322)
– Alacağın ticari veya zirai kazancın elde edilmesiyle ilgili olmasının yanı sıra gerçek bir gerçek bir faaliyete dayanması ve kanaat verici belgeye dayandırılması da gereklidir.

Şu tür belgeler vergicilerce kanaat verici niteliğe sahip kabul edilmektedir ve bu belgelere dayanan alacakların değersiz alacak niteliğine girdiği kabul edilmektedir.
– Konkordato ilan edildiği durumda alacaklının borçluyu ibra ettiği tutar değersiz alacak sayılmaktadır.
– Alacaktan vazgeçildiğine ilişkin yargı tutanakları
– Borçlunun ölümü halinde terekenin borçları karşılayamaması ve miras­çıların da mirası reddetmeleri.
– Borçlunun memleketi terk ettiği ve haczi mümkün mal bulunmadığını gösteren belgeler de değersiz alacak kaydı için kanaat verici belge-kanıt olarak kabul edilmektedir.

Konkordato Komiseri nedir?
Konkordato anlaşmaların yapılabilmesi ve ticaret mahkemelerindeki bu işlemlerin yürütülmesinden sorumlu kişidir. Yani bir konkordato işlemlerine bakana bir nevi icra memurları diyebiliriz. Konkordato komiserleri ayrıca avukatları tayin ederler. Konkordato komiseri, gerekli şartları inceler. Konkordato mühleti verilmesi uygun şartların olup olmadığını kontrol eder. Ve son kararı verir.

Av. Veyis AYDIN